Geschiedenisles voor mezelf.

Ik probeer al een paar jaren uit te zoeken waar ik vandaan kom. Van mijn vaders kant heeft iemand dat al een keer uitgezocht, maar van mijn moeders kant lukt dat gewoon niet echt. Het spoor stopt namelijk bij mijn overgrootvader, waarvan geen achternaam bekend is. Er zijn sterke aanwijzingen dat ik afstam van een Jenische, of heel misschien Roma zigeuner. Mijn overgrootvader, de opa van mijn moeder was een zigeuner, reizend volk, zonder registratie, paspoort of officiële achternaam. Hij was waarschijnlijk geen Sinti, geen Manouche, geen Gitane. Die hebben meestal allemaal geregistreerde afdessen die ergens terug te vinden zijn, en aangezien mijn familie verder helemaal niets op papier heeft, mijn oma kreeg bijvoorbeeld de achternaam van mijn overgrootmoeder, blijven vooral de Jenische over.

Dat is in Nederland een kleine zigeuner-minderheid. Al vanaf de vroege middeleeuwen een reizende clan in West-Europa, ze worden vermeld in de vroege geschiedenis door de Romeinen, die het eigenlijk met betrekking hierop vooral over Galliërs en Franken hadden. Na de dertigjarige oorlog, als het over deserteurs en verdreven landbouwers gaat die niet meer terug naar het land van herkomst gingen, worden ze als groep vermeld, maar dan meer als migranten die overlast bezorgen. De Jenische gingen, uit armoede, veelal als handelsnomaden of artiesten rondtrekken in een zeer groot gebied. Er is overigens ook een overlap binnen de gemeenschap van rondtrekkende joden, de Cochemers. Dit feit is gebaseerd op de taal die voor een groot deel Jiddisch is.
Jenische zijn politiek onafhankelijk, terughoudend in hun participatie en niet-patriotisch. Ze hebben geen stam-hierarchie maar behandelen elkaar als "pares inter pares". Het waren eigenlijk "libertairen avant la lettre", die zich tegenwoordig nog steeds niet laten vangen in een culturele groep en hun achternamen liever niet noemen omdat ze die centrale registratie schuwen...Jenische zijn een volk zonder geschreven geschiedenis, met een orale traditie. De meesten bevinden zich tegenwoordig in het Duitse taalgebied. En ook al schreven ze vroeger nooit iets op, ze zijn daar wel in de laatste eeuw mee begonnen, omdat ze bang zijn dat hun cultuur anders wel eens zou kunnen uitsterven. Maar dan gaat het vooral over hun taal, muziek en filosofie. Hun kijk op het leven is op z'n zachtst gezegd heel basaal. Jenische spreekwoorden zijn bijvoorbeeld : 
'Es gibt keinen Weg, nur gehen...'
'Wenn ich es gefunden habe, weiß ich was ich suche...'
 'Ich muss nichts werden und brauche nichts bleiben...'
Mindfullness. Het zou me aangeboren moeten zijn. Maar het is wellicht veel meer een uiting van de weigering om zich aan te passen aan een samenleving die zich in voortschrijdende mate richt op status en bezit.

Door het gebrek aan registratie is niet altijd te traceren waar ze vandaan komen. Het mysterie zit ook in de onduidelijke oorsprong van de Jenische. Antropologen weten te melden dat ze net als de Roma en Sinti uit India zijn geëmigreerd in de klassieke oudheid. Maar daar waar de Sinti en Roma zichzelf terug herleiden naar India, zijn de Jenische als volk waarschijnlijk iets later ontstaan. In de prehistorie zijn immers veel volkeren gaan trekken en later op drift geraakt. De volksverhuizingen na de instorting van het Romeinse rijk hebben alles nog veel meer overhoop gehaald. Iedereen komt op die manier wel uit Azië of Afrika. Een groot deel van de mensheid is via het zuiden, een ander deel via het noorden de wereld gaan bevolken. Daar waar Sinti en Roma de meer zuidelijke en byzantijnse routes kozen, zijn de "Keltoi" via het noorden en het Donau-gebied over Europa verspreid geraakt. Dit keltisch/frankische erfgoed wordt door de Jenische zelf sterk benadrukt. De Keltische theorie is aannemelijk als je dat naast de Jenische leefgebieden legt. Het leefgebied van de Jenische komt overeen met allerlei Keltische stammen. Er zijn vanwege deze keltische roots ook takken in Ierland (de Pavee) en in Spanje en Baskenland (Mercheros/Quinqui).

Het klinkt misschien vreemd, ik weet werkelijk niet of er zoiets is als een collectief geheugen, ik weet ook niet of ik daar op aan zou kunnen haken als ik er niet in ben opgegroeid, maar op de een of andere manier past het allemaal wel bij mij. Ik speel geen viool, en ben absoluut niet goed met paarden, maar ik ben als het allemaal klopt voor een deel Jenische. Of misschien toch Roma. En dat vind ik eigenlijk best wel cool.